Spectaculair beter klimaat in bijgebouw Stedelijk Gymnasium

Het Rijksmonument De Manege in Leeuwarden (1856) kreeg in 2006 een bestemming als studiehuis bij het Stedelijk Gymnasium Piter Jelles. Na een spectaculaire verbouwing waren er hardnekkige klachten over de temperatuur en tocht. Geesje Westra: "Onze vaste adviseur kwam met een even simpele als geniale oplossing. Het binnenklimaat is uitstekend en we realiseren een enorme besparing op de elektricteitsrekening."

De Manege staat naast het - eveneens monumentale - hoofdgebouw. Het is een groot en hoog pand. In 2006 is er een glazen constructie - een soort kas - gemaakt met vier dozen (klaslokalen) met bovenop grote open studieruimtes. De uitstraling is schitterend, maar de aanhoudende klachten over het binnenklimaat waren een serieus probleem. Geen enkele installateur kreeg de cv en luchtbehandelingsinstallatie goed ingeregeld. "We hebben er onze vaste adviseur bij gehaald, een specialist, die niet de bestaande installatie maar het gebouw als uitgangspunt nam. Hij heeft uitgezocht hoe 'het gebouw werkt' en op basis daarvan een oplossing bedacht."

Die oplossing bestaat uit enkele onderdelen. De luchtbehandeling is uitgezet. Er zijn openingen gemaakt in de gesloten wanden van de klaslokalen, zodat alle lucht in het hele pand met elkaar in verbinding staat. Met akoestische maatregelen wordt geluidsoverlast tegengegaan. Op diverse plaatsen in het gebouw worden temperatuur en CO2-niveau gemeten. Ventileren gebeurt door op basis van die metingen ramen in de stenen buitenmuur te openen. De temperatuur wordt gereguleerd met de dakramen. "De luchtlaag van anderhalve meter tussen de stenen buitenwand en de glazen wand van de kas fungeert als een buffer. Daar wordt heel slim gebruik van gemaakt, want de lucht stroomt vanzelf de goede kant op."

Verder waren er bijna geen aanpassingen nodig. Er zijn alleen nog twee enorme heel traag draaiende ventilatoren bovenin het gebouw geplaatst. Die duwen de opgestegen warme lucht heel voorzichtig weer naar beneden. "Het binnenklimaat is nu al bijna twee jaar lang perfect. De gebouwbeheerder heeft een app waarmee hij de CO2 en temperatuur in de gaten houdt. Als het nodig is doet hij ramen open en dicht. Misschien gaan we dat in de toekomst nog automatiseren."

De Manege is een bijzonder gebouw, waar het Stedelijk Gymnasium Piter Jelles erg blij mee is. Het geeft een enorme kick dat het binnenklimaat op zo'n simpele en natuurlijke wijze onder controle kan worden gehouden. "Elk gebouw heeft zijn eigen kenmerken, afhankelijk van de bouwperiode. Niet alleen in beleving, maar ook hoe het zich gedraagt met betrekking tot binnenklimaat. Daardoor is het lang niet altijd nodig om er van die grote installaties in aan te brengen."

Ventilatieconcept

Type gebouw

VO
Aantal leerlingen dat van de verduurzaming profiteert

589
Actief betrokken

Facilitair medewerker
Oorspronkelijk bouwjaar betrokken gebouwen

1856
Jaar van de verduurzaming

2014
Aantal m2 BVO

1.172
Positief betrokken marktpartijen

HIJ5 Regiepartners
Type maatregelen

Ventileren
Gebouw aanpassen
Energie beheren

Ventilatieconcept op maat

Welke maatregel heeft u getroffen?
Het bestaande ventilatiesysteem in het monumentale gebouw voldeed niet. Dat systeem is uitgezet en er zijn enkele kleine bouwkundige aanpassingen gedaan, waardoor de lucht als het ware vrij van de ene naar de andere ruimte kan stromen. Tegelijkertijd is een aantal sensoren geplaatst om de luchtkwaliteit en temperatuur te monitoren. Met behulp van twee grote zeer langzaam draaiende ventilatoren wordt de lucht in beweging gebracht. Als de sensoren dat aangeven worden ramen geopend of gesloten: als het te warm wordt gaan er ramen bovenin het gebouw open en als de luchtkwaliteit daalt gaan lager gelegen ramen in de wanden open.

Welke eenmalige kosten gingen hiermee gepaard en hoe heeft u deze gefinancierd?
De kosten zijn niet meer dan € 10.000. Dat heeft het schoolbestuur bekostigd.

Wat zijn de effecten van het nieuwe ventilatieconcept op het binnenklimaat, het energieverbruik en de exploitatielasten?
Het binnenklimaat is sterk verbeterd. De temperatuur is aangenaam, het tocht niet meer en de luchtkwaliteit is goed. Doordat de luchtbehandelingsinstallatie is uitgeschakeld is het elektriciteitsverbruik heel sterk gedaald. Dat heeft een positief effect op de exploitatiekosten.

Heeft u uw doel bereikt?
Het doel is bereikt. De grote besparing op energie is een flinke meevaller.

Welke partijen hebben een positieve bijdrage geleverd aan dit resultaat?
HIJ5 Regiepartners

TOP
Het nieuwe concept werkt uitstekend. De facilitair medewerker krijgt via een app op zijn smartphone van de sensoren door hoe de luchtkwaliteit in het gebouw is. Afhankelijk daarvan opent en sluit hij ramen. Op termijn zal dat misschien worden geautomatiseerd.

TIP
Let goed op dat je een installatieadviseur inschakelt die verstand heeft van zaken en open staat voor minder voor de hand liggende oplossingen. Binnenklimaat is zeer complexe materie. Vraag vooraf referenties op.